سوخت ها
سوخت های هیدروکربنی عمده ترین بخش تأمین انرژی واحدهای صنعتی ، حمل و نقل و مصارف خانگی را تشکیل می‌دهند کشف نفت و کاربرد آن در صنعت با توجه به مزایای آن در مقایسه با ذغال سنگ بخصوص از نظر سهولت حمل و نقل و تبدیل به انرژی های حرارتی و مکانیکی موجب گسترش هر چه بیشتر مصرف نفت در جهان گردید .
مصرف انرژی در جهان همواره روند افزاینده نداشته بطوری که در سال ۱۹۸۳ مصرف انرژی در کشورهای صنعتی غرب تا حدودی مصرف در سال ۱۹۷۵ کاهش یافته است این کاهش مصرف اساساً بخاطر بازده بیشتر دستگاهها و جلوگیری از هدر رفتگی انرژی حاصل گشته است عمده انرژی تجارتی دنیا را نفت ، ذغال سنگ ، گاز ، برق آبی نیروگاههای اتمی تأمین می‌نماید .
کشور ما از نظر منابع نفت چهارمین کشور جهان و از نظر منابع گاز دومین کشور پس از اتحاد جماهیر شوروی می‌باشد .
ترکیب شیمیائی سوخت های نفتی
هر محصول نفتی از تعداد بیشماری ترکیبات هیدروکربنی متفاوت تشکیل شده که هر کدام خواص و ویژگیهای خاصی را دارا می‌باشند خوشبختانه اکثر هیدروکربنهای موجود در سوختهای مختلف در زمره یکی از طبقات پنجگانه پارافینها – ایزوپارافینها ، اولفینها ، نفتنها و اروماتیکها طبقه بندی میشوند اکنون هر یک از پنج طبقه شیمیائی را مختصراً بررسی می‌کنیم .
- پارافینهای نرمال :
پارافینهای نرمال یا زنجیری ترکیبات پایدار و اشباع با فرمول شیمیائی (cnH2n+2) هستند ساختمان مولکولی سه پارافین نرمال در زیر مشاهده میشود .
نام هر ترکیب در این گروه به «آن » ختم میشود ساده ترین ترکیب این گروه متان دارای یک اتم کربن به فرمول است در فرمول هر یک از ترکیبات بعدی یک اتم کربن بیشتر وجود دارد .
قسمت اعظم نفت خام و سوختهای مختلف از پارافینهای نرمال تشکیل شده هیدروکربنهای این گروه از C16 به بالا در شرایط معمولی جامد هستند و در دمای بالاتر از شکسته شده و به هیدروکربنهای سبکتر تبدیل می‌گردند .
- ایزوپارافینها :
هر ترکیب هیدروکربنی با بیش از چهار اتم کربن می‌تواند دارای تعداد اتمهای کربن و هیدروژن مشابه یک پارافین نرمال بوده ولی ترتیب قرار گرفتن اتمهای آن به صورت زنجیری نباشد بنابراین اکتان «» می‌تواند به صورت ساختمان مولکولی زیر باشد.
ایزوپارافینها را میتوان به همان نام پارافینهای نرمال با پیشوند ایزو «ISO » اطلاق نمود روش دیگری جهت نامگذاری وجود دارد بدین ترتیب که ابتدا اتمهای کربن در زنجیر خطی سپس تعداد ، محل و نام گروههای ملحق به زنجیر را نام برد بنابراین همانطور که در شکل بالا نشان داده شده است .
دو گروه متیل « » به دومین اتم در زنجیر خطی پنتان و یک گروه متیل به چهارمین اتم کربن متصل است چون در این مولکول ۸ اتم کربن و ۱۸ اتم هیدروژن وجود دارد از این رو میتوان آنرا ایزواکتان (ایزومر اکتان نرمال ) نامید هر چه مولکول سنگینتر باشد.
تعداد ایزومرهای آن بیشتر خواهد بود خواص فیزیکی و شیمیائی ایزومرها زیاد با هم تفاوت نداشته ولی ویژگیهای احتراقی آنها تفاوت زیادی دارد برای مثال ۲ ، ۲ ، ۴- تری متیل پنتان(ایزواکتان) در بنزین خاصیت آرام سوزی زیادی داشته و مبنای عدد اکتان ۱۰۰ را تشکیل میدهد در مقابل اکتان نرمال کیفیت احتراقی خوبی نداشته و عدد اکتان کمی دارد .
الفینها:
هیدروکربنهای الفینی ترکیبات پارافینی غیر اشباع بوده که در مولکول آنها اتمهای کربن دارای پیوندهای دوگانه یا چندگانه هستند اسامی این گروه شبیه پارافینها بوده با این تفاوت که دارای پسوند « اِن » می‌باشند در شکل زیر ساختمان مولکولی پنتن را ملاحظه می‌کنید .
فرمول مولکولی اعضای این گروه (CnH2n) می‌باشد الفینها در نفت خام بندرت یافت میشوند و اساساً در یکی از فرآیندهای پالایش بنام کراکینگ تشکیل میشوند بعنوان مثال در اثر این فرآیند پارافین سنگین « » شکسته شده و واکنش زیر اتفاق می‌افتد .
اولفینها و دی اولفینها « CnH2n-2 » که ترکیبات غیر اشباعتری هستند ناپایدار بوده و به سادگی پلیمریزه شده و موجب تشکیل صمغ « Gum » درون مخازن بنزین می‌گردند از طرفی چون این ترکیبات ویژگی احتراقی خوبی دارند زیادی از آنها در بنزینهای با عدد اکتان بالا وجود دارد .
نفتنها:
نفتها ترکیبات اشباع و پایدار با ساختمان مولکولی حلقوی هستند . شکل زیر ساختمان مولکولی سیکلوپنتان را نشان میدهد .
نفتنها با وجود اینکه فرمول شیمیائی مشابه اولفینهای غیر اشباع به صورت CnH2n دارند ولی چون دو انتهای زنجیر آنها به یکدیگر متصل است ترکیبات اشباعی هستند این امر قدرت اتم کربن جهت گرفتن هیدروژن را کاهش میدهد.
اسامی اعضای این گروه مشابه پارافینها بوده با این تفاوت کم دارای پسوند سیکلو به منظور نشان دادن ساختمان حلقوی مولکولی هستند خواص فیزیکی این گروه شبیه پارافینهای نرمال بوده ولی خواص احتراقی آنها شبیه ایزوپارافینها می‌باشد .
آروماتیکها:
این گروه از هیدروکربنها ترکیبات حلقوی غیر اشباع و پایداری هستند بنزن یک نمونه از این ترکیبات است ( ) . فرمول کلی شیمیائی این گروه «CnH2n-6» می‌باشد برخلاف اولفینها آروماتیکها تمایلی به جذب اکسیژن در محل پیوند دوگانه ندارند ویژگی احتراقی این ترکیبات در موتورهای درون سوز مطلوب بوده و اغلب به منظور افزایش عدد اکتان به بنزین اضافه میشوند .
نفت خام نیز از هیدروکربنهای بیشماری با ترکیبات گروههای پنجگانه مشروحه تشکیل شده است عموماً در نفت خام مقادیر جزئی ترکیبات گوگرد ، ازت ، اکسیژن و ناخالصیهائی مانند آب و املاح مختلف یافت میشود به علت تعدد هیدروکربنها معمولاً نفت خام و برشها نفتی را براساس خواص فیزیکی معینی مانند چگالی ، وزن مولکولی متوسط ، ویسکوزیته و غیره طبقه بندی می‌کنند اغلب این مشخصات را میتوان توسط متغیری بنام عامل تشخیص Characlerization factor بیان نمود این ضریب با رابطه زیر نشان داده میشود .
K عامل تشخیص ، T دمای نقطه جوش متوسط بر حسب رانکین و S چگالی در می‌باشد اساساً نفتهای خام به سه دسته تقسیم میشوند به نفت خامی که بیشتر از ترکیبات پارافینی تشکیل شده باشد نفتی با پایه پارافینی اطلاق میشود « ParaFFin-base » عامل تشخیص چنین نفتی بین ۱۲ تا ۱۳ می‌باشد برخی نفتها حاوی مقادیری ترکیبات نفتنی هستند
آنها را در زمره نفتهایی با پایه نفتنی یا پایه آسفالتی در نظر گرفت Naphthene-base یا asphalt-base عامل تشخیص چنین نفتی ۵/۱۰ تا ۵/۱۱ است بقیه نفتهای خام که ترکیب آنها بین دو گروه مذکور قرار دارد دارای پایه مبانی هستند که عامل تشخیص آنها بین ۵/۱۱ تا ۵/۱۲ است نفت خام منطقه آغاجاری دارای پایه مبانی می‌باشد .
پالایش نفت :
عملیات پالایش نفت به منظور ایجاد فرآورده های مختلف با کیفیت مطلوب برای عرضه به بازار صورت می‌گیرد نفت خام حاوی محدوده وسیعی از هیدروکربنهای سبک گازی تا باقیمانده های سنگین تقطیر است فرآیند پالایشگاه را میتوان به سه گروه تقسیم نمود .
- تفکیک separation
- تبدیل conversion
- بهبود کیفیت upgrading
تقطیر مهمترین عملیات تفکیک می‌باشد فرآیند تبدیل به منظور تغییر وزن مولکولی و نقطه جوش انجام میشود فرآورده های نهایی معمولاً برای بهبود کیفیت به واحدهائی نظیر واحد تصفیه شیمیائی ارسال می‌گردد مراحل مختلف تصفیه نفت خام در یک پالایشگاه عبارتند از :
تقطیر :
اولین مرحله پالایش نفت خام تقطیر جزء به جز می‌باشد نفت خام در ابتدا توسط کوره ای تا گرم شده و وارد برج تقطیر اتمسفری می‌گردد . پس از ورود به برج برشهای سنگین به علت داشتن نقطه جوش بالا به صورت مایع به طرف پائین و برشهای سبک به صورت بخار و به طرف بالای برج حرکت می‌کند.
برشهای مایعی که از قسمتهای مختلف برج تقطیر خارج میشوند برشهای مستقیم یا اولیه نام دارند باقیمانده تقطیر اتمسفری به عنوان خوراک برج تقطیر خلاء بکار می‌رود برخی از برشهای اولیه پس از انجام عملیات مقدماتی قابل عرضه به بازار هستند در صورتیکه در صورتیکه بقیه برشها باید متحمل فرآیندهای دیگر پالایش شده تا ماهیت آنها تغییر یافته و کیفیت مطلوب را بدست آورند .
کراکینگ :
هدف از این فرآیند تجزیه مولکولهای هیدروکربنی سنگین به مولکولهای سبک میانی مانند بنزین می‌باشد .
در گذشته این عمل فقط در دماهای بالا بیش از و فشاری بین ۱۰۰۰ تا psi 1500 انجام می‌شد و به کراکینگ حرارتی موسوم بود « Thermal cracking » با افزایش دانش مهندسی در زمینه کاتالیستها فرآیند کراکینگ در مجاورت کاتالیست در شرایط ملایمتری با بازده بیشتری صورت گرفته و به واحدهای مربوطه کراکینگ کاتالیستی اطلاق می‌شد catalytic cracking امروزه روش دیگری بنام هیدروکراکینگ Hydrocracking متداول شده که توسط آن فرآورده های سنگین غیر قابل مصرف در بازار را در مجاورت کاتالیستها و با حضور هیدروژن با فشار زیاد حدود psi3000 به فرآورده های میان تقطیر مانند بنزین با کیفیت خیلی خوب تبدیل می‌نماید واحدهای هیدروکراکینگ را در پالایشگاه تهران بنام ایزوماکس Isoman می‌شناسند .
رفرمینگ Reforming
رفرمینگ Reforming :
هدف از رفرمینگ تبدیل نفت یا بنزین که از تقطیر مستقیم نفت خام بدست می‌آید به بنزین با عدد اکتان بالاست بدین منظور واکنشهای متعددی از قبیل هیدروژن زدایی ، ایزومریزاسیون ، هیدروکراکینگ و ایجاد آروماتیکها در واحد مربوطه اتفاق می‌افتد.
محصول فرعی این واحد هیدروژن بوده که علاوه بر مصرف در خود واحد در فرآیندهای دیگر نظیر هیدروکراکینگ و تصفیه با هیدروژن مورد استفاده قرار می‌گیرد گازهای سبک در واحد رفرمینگ شامل پروپان ، پروپیلن ، بوتان و بوتیلن هستند و به علت عاری بودن از ناخالصی‌ها می‌توانند مستقیماً در واحدهای پلیمریزاسیون و الکیلاسیون مصرف گردند .
پلیمریزاسیون Polymerization:
در این فرآیند گازهای هیدروکربن سبک که در برج تقطیر و در واحد کراکینگ تولید شده به ترکیبات سنگینتر مانند بنزین تبدیل میشوند هدف پلیمریزاسیون در پالایشگاه ترکیب دو یا چند مولکول هیدروکربن الفینی با یکدیگر است محصولات این واکنش شامل پارافینهای نرمال ، ایزوپارافینها ، اولفینها – نفتنها و آروماتیکها می‌باشد .
الکیلاسیون Alkylation:
واکنش ترکیب هیدروکربنهای الفینی با ایزوپارافینها را الکیلاسیون می‌نامند محصول این واکنش بنزین با عدد اکتان بالاست ایزوبوتان در تمام گازهای پالایشگاه وجود دارد در حالیکه الفینها فقط در فرآورده های سبک کراکینگ وجود دارد .
تصفیه با هیدروژن Hydrotreating:
هدف اصلی تصفیه با هیدروژن کاهش ناخالصی های موجود در فرآورده های نفتی است عملیات تصفیه با هیدروژن بر روی کثر برشهای نفتی انجام میشود هیدروژن لازم در این روش از واحد رفرمینگ تأمین می‌گردد به کمک هیدروژن ترکیبات گوگردی ، ازت دار ، اکسیژن دار و فلزات موجود در برشهای نفتی در شرایط فشار و دمای زیاد و با حضور کاتالیست از برشهای مزبور حذف می‌گردند .
خواص شیمی فیزیکی سوختهای مایع
سوخت نفتی یا کوره عموماً از برشهای باقیمانده تقطیر تهیه میشود مشخصات نفت کوره جنرال دقیق نبوده ولی حدود آن معین است.
چگالی :
نسبت جرم مخصوص سوخت نفتی به جرم مخصوص آب در دمای را چگالی می‌نامند در صنعت نفت به جای چگالی از درجه «API» استفاده میشود.
گرمای احتراق Heat of combustion :
مقدار گرمای حاصل از احتراق واحد سوخت را گرمای احتراق با ارزش حرارتی گویند اگر یک پوند سوخت به دمای محترق شده و محصولات احتراق تا سرد گردند گرمای حاصله را ارزش حرارتی خالص (NHV) یا ارزش حرارتی پائینی (LHV) می‌نماند .
هرگاه بخار آب موجود در گازهای احتراق را در تبدیل به آب نمائیم گرمای حاصله را از ارزش حرارتی ناخالصی (GHV) یا ارزش حرارتی بالایی (HHV) می‌گویند اختلاف میان این مقادیر گرمای میعان آب یعنی ۱۰۵۹/۱Btu/Ib یا ۲۴۶۴/۸kj/kg در می‌باشد ارزش حرارتی سوختها را میتوان توسط یک کالریمتر بطور دقیق اندازه گیری نمود .
گرمای ویژه Specific heat:
به مقدار حرارتی که باید به واحد جرم یک جسم داده شود تا دمایش یک درجه افزایش یا به گرمای ویژه اطلاق میشود بطور کلی گرمای ویژه مایعات نفتی کمتر از یک بوده و برای هیدروکربنهای سنگین تر از پنتان عملاً تابع خطی از دماست .
هدایت حرارتی Thermal conductivity:
هدایت حرارتی را میتوان توسط قانون فوریه برای انتقال حرارت هدایتی تعریف کرد.
ویسکوزیته :
ویسکوزیته سوختهای نفتی معیار مقاومت داخلی سیال در مقابل جریان است این مقاومت ناشی از اصطکاک بین مولکول هایی بوده که بر روی یکدیگر می‌لغزند واحد ویسکوزیته پواز و سانتی پواز (۱% پواز) می‌باشد.
پواز نیروی لازم بر حسب دین جهت حرکت صفحه ای به سطح یک سانتی متر مربع در فاصله یک سانتی متر با سرعت ۱cm/sec می‌باشد نسبت ویسکوزیته سینماتیک استوک و سانتی استوک می‌باشد ویسکوزیته مواد نفتی را میتوان بطور تجربی توسط دستگاه اندازه گیری نمود به چنین دستگاهی ویسکوزیته سیبولت saybolt viscometer می‌گویند شکل ۱۱-۱ یک دستگاه اندازه گیری ویسکوزیته سیبولت را نشان داده است .
فرایت :
۷ نقطه اشتعال و احتراق ۸ نقطه ریزش
سوخت های گازی :
سوختهای گازی از مزایای متعددی نسبت به سوختهای مایع برخورداری هستند این سوختها براحتی توسط خطوط لوله به کوره ها منتقل شده و مستلزم هیچگونه عملیات فیزیکی نیستند .
عمدتاً گازهای عاری از خاکستر و مواد خارجی دیگر بوده و بطور کامل محترق میشوند از طرف دیگر کنترل شعله های سوخت گازی نسبتاً آسان بوده و با هوای اضافی کم بودن دوده بطور کامل مشتعل می‌گردند در اینجا شرح مختصری از گازهای شایع در صنعت نفت ارائه میشود .
گاز طبیعی – Natural Gas:
گاز طبیعی به دو صورت استخراج میشود یکی گاز همراه که از منابع نفتی و دیگری گازی که از منابع مستعل گازی استخراج میشود گاز طبیعی معمولاً بی رنگ و بی بو بوده و عمدتاً از متان و مقادیر متغیری از هیدروکربنهای سنگینتر تشکیل شده .
گازهای نفتی مایع شونده :
در عملیاتی که بر روی نفت خام انجام میشود مقادیر متناسبی پروپان و بوتان تولید می‌گردد این گازها را میتوان در دماهای معمولی با اعمال فشار ملایم تبدیل به مایع نمود و در مخازن استوانه ای فولادی کوچک جهت مصارف خانگی یا درون مخازن بزرگ تحت فشار جهت مصرف در پالایشگاه بکار برد.
گازهای پالایشگاهی Refinery – Gasses :
در اثر عملیات متعددی که بر روی نفت خام انجام می‌گیرد گازهای سبکی تولید شده که نمی‌توان آنها را به بنزین یا محصولات مایع دیگر تبدیل نمود این گازها که حاوی هیدروکربنهای سبک هیدروژن منو اکسیدکربن و ترکیبات غیر سوختنی بوده به گازهای پالایشگاهی موسومند و برای سوخت کوره بکار می‌روند .
خواص شیمی فیزیکی سوختهای گازی :
- حجم مخصوص
- گرمای احتراق
- گرمای ویژه
- هدایت حرارتی
- ویسکوزیته
- حدود اشتعال
احتراق :
واکنشهای شیمیائی ترکیب سوخت و هوا را احتراق می‌نامند و فرآیند آن نیز بسیار پیچیده بوده و تاکنون هیچگونه فرضیه ای بطور کامل تمام جوانب این پدیده را بیان ننموده است.
عوامل از قبیل فشار درجه حرارت و میزان اختلاط هوا و سوخت بشدت بر عوامل احتراق تأثیر می‌گذارند از نقطه نظر شیمیائی احتراق از چندین واکنش سریع و پی در پی تشکیل میشود طراحی کوره ها بر اساسی ترکیب کامل سوخت با هوا با اکسیژن بوده که محصولاتی از قبیل دی اکسید کربن و بخار آب در اثر فرآیند احتراق تولید می‌گردد .
برخی از قوانین فیزیکی که در عمل احتراق از اهمیت ویژه ای برخوردار هستند از این قرار می‌باشند :
اصل بقاء ماده: ماده نمی‌تواند بخودی خود از بین برود یا بوجود آید کل جرم وارد شده در یک فرآیند ثابت باقی می‌ماند البته ممکن است ترتیب اتمها یا مولکولها در اثر واکنش تغییر نماید .
اصل بقاء انرژی: انرژی نیز مثل ماده بخودی خود ایجاد نمی‌شود و یا از بین نمی‌رود مجموع انرژی یک فرآیند (شامل انرژی های حرارتی ، پتانسیل – سنتیک ، شیمیائی ، الکتریکی ، مغناطیسی و غیره ) همیشه مقدار ثابتی است و انرژی می‌تواند از شکلی به شکل دیگر مثل فرآیند احتراق که تبدیل انرژی شیمیائی به حرارتی است درآید .
قانون ترکیب اوزان :تجربه نشان داده است که عناصر مختلف به نسبتهای وزنی معین ترکیب شده و یک ترکیب شیمیائی را تشکیل می‌دهند این نسبتهای وزنی متناسب با وزن مولکولی هر یک از سازنده ها می‌باشد بدین ترتیب معادلات شیمیائی را میتوان بر حسب وزن مولکولی یا مول مواد بیان نمود .
قانون گازهای کامل:عمل احتراق در کوره ها معمولاً در فشار اتمسفر صورت می‌گیرد لذا قانون گازهای کامل را میتوان با دقت خوبی در مورد محصولات احتراق بکار برد .
قانون آووگادرو : حجمهای مساوی از گازهای کامل تحت شرایط دما و فشار مشابه دارای تعداد مولکولهای یکسانی هستند .
– قانون دالتون: . فشار کل یک مخلوط گازی برابر مجموع فشارهای جزئی هر یک از گازها می‌باشد.
قانون اماگات: حجم کل یک مخلوط گازی کامل برابر مجموع حجمهایست که هر یک از گازهای سازنده مخلوط در دما و فشار مخلوط می‌تواند اشتغال نماید .
آنالیز گازهای داغ حاصل از احتراق :
دستگاههای متعددی برای آنالیز محصولات احتراق وجود دارد که شایعترین آنها دستگاه ارسات نام دارد که نمای کلی آن در شکل۱۲-۱ ملاحظه میشود این وسیله شامل سه پیپت و یک بورت واقع در یک جعبه چوبی می‌باشد هر یک از پیپتها حاوی مواد شیمیائی جاذب یکی از ترکیبات گاز هستند.
پس از جذب هر جزء گاز کاهش حجم نمونه در بورت شاخص درصد حجمی آن جز خواهد بود . در ابتدا با پائین آوردن ظرف تسطیحی که حاوی آب است بیش از ۱۰۰ حجم گاز وارد بورت می‌گردد .
مقدار اضاف گاز توسط یک شیر سه طرفه به محیط خارج تخلیه شده بطوری که میزان گاز بورت دقیقاً ۱۰۰ حجم در فشار یک اتمسفر باشد با باز نمودن شیر اولین پیپت جذب و بالا بردن ظرف تسطیح کلیه نمونه گاز وارد پیپت شده و حدود ۳۰ ثانیه با محلول ۲۰ درصد هیدواکسید پتاسیم در تماس خواهد بود .
این محلول دی اکسیدکربن موجود در گاز را جذب می‌نماید سپس با پائین آوردن ظرف تسطیح محلول جاذب در پیپت به سطح اولیه خود باز می‌گردد در این حالت شیر پیپت را باید بست و ظرف تسطیح را طوری تنظیم نمود که سطح آب در آن با سطح آن در بورت همتراز گردد .
بطوری که فشار محیط خارج گردد بدین ترتیب حجم نمونه جذب شده را میتوان از روی بورت تعیین نمود و به منظور اطمانان از جذب کامل دی اکسیدکربن چندین باز نمونه گازی را وارد پیپت جاذب co2 نموده تا دیگر تغییر حجمی در بورت مشاهده نگردد .
اکنون بقیه نمونه را وارد پیپت دوم نموده که حاوی محلول قلیائی اسید پیروگالیک است این محلول اکسیژن را بطور کامل و سریع جذب می‌نماید کاهش حجم در بورت برابر مجموع درصدهای دی اکسید کربن و اکسیژن موجود در نمونه گازی خواهد بود با کاستن درصد co2 از این طریق درصد اکسیژن بدست می‌آید .
عاقبت نمونه را وارد پیپت سوم نموده و منواکسیدکربن آن توسط محلول اسیدی کلرورمس جذب می‌گردد در این حالت نیز با اندازه گیری سطح آب در بورت میتوان درصد مونواکسیدکربن را تعیین نمود گاز باقی مانده در بورت ازت است .
دستگاه ارسات آنالیز گازها را بر مبنای خشک (بدون رطوبت ) برحسب درصد حجمی نشان میدهد در واقع نمونه گازی همیشه از بخار آب اشباع است ولی چون محفظه بورت همواره توسط آب احاطه شده است دمای نمونه در طی آزمایش برابر دمای محیط اطراف خواهد بود و در نتیجه فشار جزئی بخار آب ثابت می‌ماند و وجود بخار آب هیچگونه اثری بر آنالیز نخواهد داشت لذا نتایج حاصله دقیقاً مانند وضعیتی است که گاز خشک باشد .
نقطه شبنم محصولات احتراق:
نقطه شبنم محصولات احتراق دمایی است که بخار آب موجود در گاز شروع به میعان می‌نماید درجه حرارتهای دودکش ، پیش گرم کن هوا و اجزاء مشعل باید همواره بیش از یک نقطه شبنم اختیار شوند زیرا وجود آب بر روی این تجهیزات باعث خوردگی شده و آنها را از بین می‌برد .
از نقطه نظر تئوری نقطه شبنم دمائیست که فشار بخار آب اشباع برابر فشار جزئی بخار آب در مخلوط گازهای احتراق گردد . ترکیبات گوگردی در گازهای حاصل از احتراق باعث میعان زودرس بخار آب می‌گردند.
بنابراین نقطه شبنم گازهای حاوی دی اکسید یا تری اکسید گوگرد بیشتر از نقطه شبنم خواهد بود . هر قدر دمای گازهای ورودی به دودکش پائین تر باشد افت حرارتی کمتر و کارآیی گرمایی کوره بالاتر خواهد بود.
از این رو برای افزایش بازده کوره از پیش گرم کن هوا استفاده میشود از طرفی باید به خاطر داشت که در دماهای کم به سبب وجود so2 و so3 در گازهای نمودار ۲-۱ بعد تغییرات نقطه شبنم بر حسب مقدار so3 و اکسیژن اضافی در گازها نشان میدهد .
حاصل از احتراق مسئله خوردگی و جرمگیری بسیار شدید خواهد بود .
