نوعی مبدل حرارتی است که با به کارگیری از حرارت خروجی از دودکش دیگ های آبگرم و بخار، دمای آب ورودی بویلر را افزایش می دهد .

اکونو مایزرها در نیروگاه های حرارتی وسیله ای رایج می باشد که در کنار ری هیتر ها(reheater)  برای پیش گرمایش آب ورودی بویلر از آن استفاده می کنند.

اکونو مایزر با توجه به دمای دودکش، می تواند راندمان دیگ ها را تا ۱۰ درصد افزایش دهد.

اکونو مایزر ها از لحاظ نوع ساخت به چندین دسته تقسیم می شوند: حلزونی، عمودی، حلقوی، افقی و …..دلیل اصلی استفاده از اکونومایزر بالا بردن راندمان بویلر می باشد. اما باید ذکر کرد که با استفاده از اکونومایزر می توان سرعت خروج دود از دودکش را با طراحی مناسب به حالت ایده آل رساند. این امر با تنظیم ارتفاع دودکش نسبت به سطح مقطع آن و دانایی نسبت به این که اکونومایزر تا چند درجه سانتی گراد می تواند دمای دود را کاهش دهد امکان پذیر است.

در اصول مهندسی، اکونومایزرها ادواتی هستند که برای کاهش میزان اتلاف حرارتی در سیستم های حرارتی به کار برده می شوند و با استفاده از آنها انرژی در حال اتلاف، به صورت مفیدی به سیستم باز گردانده می شود. برای مثال: در پیش گرم کردن یک سیال.

اکونومایزرها معمولا  در مسیر آب بویلرها و در سیستم های گرمایشی و سرمایشی، تهویه مطبوع و در نیروگاه های حرارتی  استفاده زیادی دارند. در کل باید گفت در این موارد اکونومایزر یک نوع مبدل حرارتی می باشد.

در بویلرها : معمولا دمای دود خروجی از دود کش بالاتر از ۱۵۰ درجه سانتی گراد می باشد که این دود به فضای محیط وارد می شود و در حقیقت اتلاف حرارتی به حساب می آید. با استفاده از یک نوع مبدل حرارتی در این مسیر، که در درون لوله های آن،  دود و در خارج آن (در پوسته) آب ورودی بویلر وجود دارد می توان از این انرژی در حال اتلاف استفاده کرد .به  این دستگاه اکونومایزر گویند.

نیروگاه: در نیروگاه های حرارتی اکونومایزرها یکی از بخش های بازیابی حرارت در مولد بخار به حساب می آید که در نیروگاه های سیکل ترکیبی مورد استفاده قرار می گیرد یعنی مسیر آب ورودی به این شکل طراحی می شود:

ابتدا pre heater و سپس اکونومایزر ها  و بعد از آن بویلر و در انتها سوپر هیتر

جنس اکونومایزر ها معمولا از فلزاتی است که در برابر خوردگی مقاومت بالاتری را نسبت به فولاد کربنی دارند. اکونومایزر ها معمولا از استیل ساخته می ود.

دلیل نیاز به این مقاومت، اثرات نقطه ی شبنم می باشد. در دودکش دیگها زمانی که درجه حرارت از ۳۰۰ درجه پایین تر می آید امکان میعان اسید سولفوریک وجود دارد (نقطه شبنم اسید سولفوریک). به مین دلیل نیاز است تا فلز ساختی اکونومایزر ها مقاوم در برابر خوردگی باشد.

اما به دلیل گران تمام شدن اکونومایزر های ساخته شده با استنلس استیل ترجیح داده می شود که اکونومایزر ها را از همان جنس فولاد کربنی ساخت و با طراحی مناسب عمر ۱۰ ساله را برای آن ها تخمین زد و با درنظر گرفتن هزیته های کمتر تعویض آن نسبت به تعمیرات بویلر این کار به صرفه خواهد بود.

دلیل استفاده از اکونومایزرها به صورت بخش جداگانه و خارج از بویلر

اکونومایزرها را به صورت واحدی جداگانه از بویلر طراحی کرده و آن را به عنوان یک ابزار کمکی برای پیش گرمایش آب تغذیه استفاده می کنند. در صورتی که می توان بویلرها را به گونه ای طراحی کرد که تمام انتقال حرارت درون آنها صورت گرفته و دمای گازهای داغ خروجی به گونه ای باشد که حرارت زیادی اتلاف نشود.

استفاده از اکونومایزرها به صورت بخشی جداگانه از بویلر، به چند دلیل مورد توجه می باشد:

با گرفتن تمام انرژی دود در بویلر، اسید سولفوریک مایع شده و لوله ها بویلر را سوراخ می کند. پس به جای بویلر اک.ن.مایزر حرارت بقیه دود را استفاده می کند.

از آنجا که دمای آب تغذیه پایین تر از دمای آب درون بویلر است، می توان در فضای کوچکتر، انرژی بیشتری را انتقال داد.

در صورت تخریب لوله های اکونومایزر، تنها بخش کوچکی از لوله های سیستم بخار تخریب شده و به بویلر آسیبی وارد نمی شود.